Een toetsmatrijs is in de simpelste vorm een lijst met onderwerpen die in een toets aan de orde moeten komen. Deze onderwerpen zijn doorgaans op basis van de leerdoelen af te leiden. Een inzichtelijke vertaling van de leerdoelen naar onderwerpen maakt duidelijk of alle leerdoelen inderdaad in de toets aan de orde komen. Een toetsmatrijs dient er verder voor te zorgen dat in de uiteindelijke toets, naast een spreiding van de vragen over belangrijke onderwerpen, ook op alle beoogde cognitieve niveaus (taxonomie van Bloom) wordt getoetst. Dit hangt nauw samen met de leerdoelen. Daarom is het nodig dat per onderwerp aangegeven wordt op welk niveau (of welke niveaus) de vragen over het betreffende onderwerp gesteld worden.

Na afname van de toets dient ook een kwaliteitscontrole plaats te vinden. Door de scores, toegekend aan de studenten, psychometrisch te analyseren (toetsanalyse), zijn de moeilijkheid en het onderscheidend vermogen van elke toetsvraag te berekenen en ook de betrouwbaarheid van de toets als geheel. Psychometrisch wil zeggen ‘getalsmatig’, dus niet inhoudelijk. Aan de getallen zijn normen gekoppeld die een indicatie over de kwaliteit van de toets(vraag) geven. Als getallen afwijken van de norm, is het van belang dat de inhoud van de vraag opnieuw bestudeerd wordt. Als blijkt dat er inhoudelijk ook wat is aan te merken op de vraag, kan besloten worden om op basis van de inhoudelijke analyse de vraag al dan niet achteraf uit de toets te verwijderen, de score aan te passen of het modelantwoord te wijzigen. Psychometrische waarden zijn dus vooral bedoeld om signalen af te geven. Het is niet aan te raden om uitsluitend op basis van een psychometrisch onderzoek kwalitatieve uitspraken over de toets(vragen) te doen.

Ontleend aan: ‘Toetsen in het hoger onderwijs’, onder eindredactie van H. van Berkel, A. Bax en D. Joosten-ten Brinke, 3de editie, Bohn Stafleu Van Loghum, 2014.

Meer informatie:
Workshop Toetsmatrijs en Toetsanalyse en Werkblad Toetsanalyse